„Towards European Mobility for All through Civic Service” - Korpus Solidarności w Parlamencie Europejskim kreuje międzynarodowy wolontariat w ramach służby obywatelskiej
W dn. 29.03.2023 delegacja NIW - złożona z dyrektora Wojciecha Kaczmarczyka i reprezentanta Biura Programu Korpus Solidarności - uczestniczyła w Brukseli w międzynarodowym spotkaniu „Towards European Mobility for All through Civic Service”. Polskę reprezentowali również Maciej Kunysz (Stowarzyszenie „EKOSKOP”, członek Rady Działalności Pożytku Publicznego) oraz Szymon Knitter z Regionalnego Centrum Wolontariatu w Gdańsku. W spotkaniu brali udział przedstawiciele Malty, Włoch, Francji, Niemiec, Rumunii, Austrii, Portugalii, Grecji, Czech, Estonii, Słowenii oraz Cypru.
Mobilność bez wątpienia jest kluczowym czynnikiem kształtującym nowoczesną politykę młodzieżową UE. Jako przykład sukcesu tej ścieżki myślenia o rozwijaniu młodych ludzi i modelowaniu społeczeństwa poprzez zmianę postaw wskazuje się sukces projektów realizowanych przez Europejski Korpus Solidarności. Aktywizując 30 000 obywateli, co roku umożliwia samorealizację 400 000 młodym ludziom. Dlatego podczas spotkania „Towards European Mobility for All through Civic Service” podkreślano jak ważne jest, by każdy młody Europejczyk miał szansę raz w życiu skorzystać z programu zagranicznej służby obywatelskiej.
Organizacje - wskazując na dotychczasowe sukcesy oraz liczne możliwości a także zapotrzebowanie społeczne - podkreślają konieczność udzielenia wsparcia w procesie rozwijania, skorelowanej z potrzebami zagranicznych partnerów, oferty własnej. Współpraca bilateralna pozwoli bowiem na unifikację systemów, która to jest niezbędnym elementem gwarantującym te same wysokie i jasne standardy oraz powtarzalność procedur w zróżnicowanym ekonomicznie i kulturowo środowisku europejskim.
Przedstawiciele różnych środowisk zwracali uwagę na czynniki decydujące o długoterminowym powodzeniu młodzieżowej polityki wolontariackiej. Bez wątpienia kluczowym jest autentyczne obserwowanie potrzeb młodych ludzi i elastyczne dopasowywanie programów unijnych do ich potrzeb. Dlatego należy patrzeć holistycznie i tworzyć systemowe ramy łączące różne wizje. Motorem napędowym zmian postaw społecznych młodych ludzi jest edukacja, ale w wymiarze długoterminowym to zainteresowanie młodzieży, by utrzymać jej początkowy entuzjazm, stanowi o utrzymaniu ponadnarodowych długoterminowych ścieżek współpracy.
W Brukseli bardzo mocno wybrzmiały również słowa o tym, że elastyczność w stosunku do organizacji pomaga kształtować odpowiedzialność oraz sprawczość i zaangażowanie, dlatego ważne jest, by na najniższym szczeblu to same podmioty określały ramy swojej działalności.
Potrzeba profesjonalizacji - rozumianej bardziej jako budowanie stałych struktur i realnych więzi niż zwiększanie kwot i liczby szkoleń - wybiła się na pierwszy plan wraz ogromnym wzrostem zainteresowania sprawami społecznymi młodych ludzi, które miało miejsce w związku z kryzysem klimatycznym, pandemią Covid oraz wybuchem wojny na Ukrainie.
Dyrektor Kaczmarczyk zwrócił uwagę na polskie doświadczenie pomocy Ukrainie i uchodźcom z tego kraju, które ukazało potrzebę profesjonalizacji organizacji pozarządowych, by docelowo stale istniały duże grupy gotowe do systemowego działania. Zwracał uwagę na aspekt, jakim jest wsparcie państwa dla tego typu systemowej działalności a także podkreślał potrzebę rozmów przedstawiciel różnych gremiów.
W tym kontekście mówił o starcie nowej ścieżki wsparcia zarządzania wolontariatem oraz przedstawiał trwające właśnie konsultacje zmodyfikowanych założeń Programu Korpus Solidarności - Rządowego Programu Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018-2030.
Ponieważ nowa pespektywa budżetowa obejmuje swymi planami wyasygnowanie funduszy na realizację programu wolontariatu realizowanego w formule służby obywatelskiej, centralnym punktem brukselskiego zjazdu było, odbywające się w Parlamencie Europejskim, spotkanie przedstawicieli środowiska organizacji pozarządowych z przedstawicielami europejskich instytucji - Parlamentu i Komisji. Uczestnicząca w nim Sophia Eriksson Waterschoot, Dyrektor ds. młodzieży w Komisji Europejskiej, podkreślała kluczową rolę polityki młodzieżowej i zapewniała o prognozach zwiększenia budżetu na przedstawione działania.
Przyjęta i odczytana podczas - transmitowanej z Parlamentu Europejskiego - oficjalnej części obrad deklaracja (Oryginalny tekst Deklaracji TOWARDS YOUTH MOBILITY AND YOUTH ENGAGEMENT FOR ALL. JOINT DECLARATION AND PROPOSALS) stanowi:
W KIERUNKU POWSZECHNEJ MOBILNOŚCI I ZAANGAŻOWANIA MŁODZIEŻY
WSPÓLNA DEKLARACJA I PROPOZYCJE
My, sygnatariusze, organizacje pozarządowe i organy krajowe z całej Europy zebraliśmy się, aby wspierać programy zaangażowania obywatelskiego na poziomie państw członkowskich, obejmujące m.in. długoterminowy wolontariat młodzieżowy we wszystkich jego formach, i w związku z tym:
- zachęcamy wszystkie państwa członkowskie do tworzenia własnych programów, podobnych do już istniejących modeli Służby Obywatelskiej (m.in. we Francji, Niemczech, Włoszech i innych krajach): w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin, zarówno z komponentem usługowym na rzecz społeczeństwa, jak i edukacyjnym, a także z materialnym i/lub finansowym wsparciem, aby były dostępne dla wszystkich.
- wzywamy do stworzenia europejskich ram koordynacyjnych, zrzeszających władze publiczne odpowiedzialne za obecne i przyszłe projekty wymienionych wyżej Państw Członkowskich oraz głównych organizacji pozarządowych zaangażowanych w te programy, w celu wymiany najlepszych praktyk oraz wspierania inicjatyw i współpracy.
- zwracamy się o zwiększenie budżetu Europejskiego Korpusu Solidarności, a w jego ramach zwiększenie komponentu "in-country", aby umożliwić eksperymentowanie z wyżej wymienionymi programami.
- zwracamy się o większą elastyczność w programie Erasmus+ i Europejskim Korpusie Solidarności, aby móc współfinansować mobilność uczestników programów państw członkowskich w Europie, a także pozwolić wszystkim młodym ludziom na łączone, długoterminowe doświadczenie wolontariatu na terenie kraju i zagranicą, podobne do Erasmus Mundus, w ramach Europejskiego Korpusu Solidarności.
- zwracamy się o "priorytet horyzontalny dla młodzieży" w ramach wszystkich istniejących funduszy UE, aby umożliwić ułatwić rozwój takich programów młodzieżowych i uznać je za główne narzędzie wspierające realizację wszystkich polityk UE.
Stanowisko to zostało wypracowane przez przedstawicieli wielu instytucji oraz organizacji. Zarówno np. francuskich, które już od 25 lat praktykują pracę z ochotnikami czy prężnie działających od ponad 10 lat na Malcie, jak i tych z Polski, Czech czy Grecji, które dopiero przymierzają się do wprowadzenia programów służby obywatelskiej w wymiarze ponadnarodowym.
Wszyscy uczestnicy spotkania „Towards European Mobility for All through Civic Service” wyrażali entuzjazm związany z planowanym pilotażem programu wymiany wolontariackiej. Bardziej doświadczeni oferowali pomoc tym z podmiotów, które dotychczas albo nie uruchomiły programów wcale, albo poprzestały na działaniach w małej skali.
Niezależnie od praktyk krajowych wielokrotnie podkreślano unikatową możliwość nabycia różnorodnych doświadczeń, jakie niesie ze sobą zorganizowana długotrwała mobilność wolontariacka. Na pierwszy plan wysuwają się tu zdobywane różnorodne kompetencje, zarówno te związane z rozwojem interpersonalnym, jako zdobyciem kompetencji cennych na rynku pracy. Bez wątpienia nowa pespektywa uczy, szczególnie otwartości oraz aktywności społecznej. Pozostawia również ślad, ponieważ zmiana następuje tak po stronie świadczących wolontariat, jak i osób, które są jego odbiorcami.
Bardzo wzruszającym momentem był koncert orkiestry wolontariuszy oraz świadectwa czworga ochotników, którzy podkreślali, że nieodpłatna aktywność obywatelska jest w stanie ukształtować w młodym wolontariuszu tego rodzaju wrażliwość na społeczeństwo jako całość, ale i na jednostkę, jakiej nie są w stanie zapewnić sformalizowane instytucje klasycznej edukacji dzieci i dorosłych. Odwoływano się tu do priorytetów UNESCO, które takie umiejętności miękkie nazywa kluczowymi kompetencjami XXI w.
Pomaganie pomagającym w pomaganiu brzmi monotematycznie, ale uczestnicy spotkania wyrazili przekonanie, że są głęboko oddani tak ujętej ich misji na rzecz budowy - rewolucjonizującej pojęcie mobilności - europejskiej wolontariackiej polityki młodzieżowej na miarę XXI w.